Phân tích bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải - Văn mẫu tham khảo lớp 9
Gửi đến các em bài văn mẫu tham khảo lớp 9, đề bài: Phân tích bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải
BÀI LÀM
I. Mở bài
BÀI LÀM
“Nếu là con chim, chiếc lá,
Con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không trả,
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình.”
(Tố
Hữu)
Tố Hữu – nhà thơ cùng quê hương xứ Huế với Thanh Hải – đã viết
trong bài “Một khúc ca xuân” những lời tâm niệm thật chân thành, giản dị và tha
thiết. Đó là “lặng lẽ dâng cho đời”. Còn Thanh Hải khi viết bài thơ “Mùa xuân
nho nhỏ” trước lúc ra đi, không những đã giải bày những suy ngẫm mà còn mong ước
được dâng hiến một mùa xuân nho nhỏ của mình cho mùa xuân vĩ đại của đất nước
Việt Nam.
Sinh ra, lớn lên, hoạt động cách mạng và tham gia công tác
văn nghệ suốt hai thời kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ ngay chính
trên quê hương ruột thịt của mình. Ở địa diểm nào, hoàn cảnh nào ông cũng thể
hiện được lẽ sống của mình. Đó là sự giản dị, chân thành, yêu người và khát vọng
dâng hiến sức mạnh cho đời như chính cuộc sống và tâm hồn ông. Chúng ta có thể
coi bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là món quà cuối cùng mà Thanh Hải dâng tặng cho
đời trước lúc về cõi vĩnh hằng. Chính vì vậy nó bâng khuâng, tha thiết và sâu lắng
hơn tất cả để cuối cùng thể hiện một Thanh Hải yêu người, yêu cuộc sống, yêu
quê hương đất nước và còn là một Thanh Hải sống cho thơ và sống cho đời.
II. Thân bài
1. Giới thiệu chung
Trước lúc vĩnh viễn ra đi ông cũng để lại cho đời những vần
thơ thật nhân hậu, thiết tha và thanh thản, không hề gợn một nét u buồn nào của
một cuộc đời sắp tắt. Khi cuộc đời mình đã bước vào cuối đông, nhà thơ vẫn nghĩ
đến một mùa xuân bất diệt, muôn thuở và nguyện dâng hiến cho đời.
2. Phân tích
Hình ảnh của một mùa xuân rất Huế đã
được tác giả mở đầu cho bài thơ:
“Mọc
giữa dòng sông xanh
Một
bông hoa tím biếc.
Ơi
con chim chiền chiện
Hót
cho mà vang trời,
Từng
giọt long lanh rơi,
Tôi
đưa tay tôi hứng”.
Một nét đặc trưng nơi xứ Huế là hình ảnh màu tím. Một màu tím
thật gợn nhẹ như màu tím hoa sim mọc giữa con sông xanh biếc hay như những tà
áo dài với màu tím thật nhẹ nhàng của những cô gái Huế. Cảm xúc về mùa xuân mở
ra thật ngỡ ngàng, bất ngờ, không gian như tươi tắn hơn, trẻ trung hơn, thánh
thoát hơn:
“Ơi
con chim chiền chiện
Hót
cho mà vang trời,
Từng
giọt long lanh rơi,
Tôi
đưa tay tôi hứng”.
Trong không gian vang vang vui tươi của tiếng chim càng đậm
đà chất Huế hơn nhờ dùng đúng chỗ những ngôn từ đặc trưng xứ Huế. Một từ “Ơi” đặt
ở đầu câu, một từ “chi” đứng sau động từ “hát” đã đưa cách nói ngọt ngào, thân
thương của Huế vào nhạc điệu của thơ. Từ “giọt” được hiểu theo rất nhiều nghĩa:
có thể là “giọt nắng bên thềm”, giọt mưa xuân, giọt sương sớm hay cả tiếng hót
của những chú chim chiền chiện. Nhưng đối với khung sắc trời xuân thì giọt xuân
càng làm tăng thêm vẻ đẹp và sự quyến rũ của nó. Một từ “hứng” cũng đủ diễn tả
sự trân trọng của nhà thơ đối với vẻ đẹp của trời, của sông, của chim muông hoa
lá; đồng thời cũng thể hiện cảm xúc trọn vẹn của Thanh Hải trước mùa xuân của
thiên nhiên đất trời.
Từ mùa xuân của thiên nhiên đất trời, tác giả đã chuyển cảm
nhận về mùa xuân của cuộc sống, nhân dân và đất nước. Với hình ảnh “người cầm
súng” và “người ra đồng”, biểu tượng của hai nhiệm vụ: chiến đấu bảo vệ tổ quốc
và lao động tăng gia để xây dựng đất nước với những câu thơ giàu hình ảnh và
mang tính gợi cảm:
“Mùa
xuân người cầm súng,
Lộc
giắt đầy trên lưng.
Mùa
xuân người ra đồng,
Lộc
trãi dài nương mạ.
Tất
cả như hối hả,
Tất
cả như xôn xao…”
Hình ảnh mùa xuân của đất trời đọng lại trong lộc non đã theo
người cầm súng và người ra đồng, hay chính họ đã đem mùa xuân đến cho mọi miền
của tổ quốc thân yêu.
Tác giả đã sử dụng biện pháp điệp từ, điệp ngữ như nhấn mạnh
và kết thúc một khổ thơ bằng dấu ba chấm. Phải chăng dấu ba chấm như còn muốn
thể hiện rằng: đất nước sẽ còn đi lên, sẽ phát triển, sẽ đến với một tầm cao mới
mà không có sự dừng chân ngơi nghỉ.
Sức sống của “mùa xuân đất nước” còn được cảm nhận qua nhịp
điệu hối hả, những âm thanh xôn xao của đất nước bốn ngàn năm, trải qua biết
bao vất vả và gian lao để vươn lên phía trước và mãi khi mùa xuân về lại được
tiếp thêm sức sống để bừng dậy, được hình dung qua hình ảnh so sánh rất đẹp:
“Đất
nước bốn ngàn năm
Vất
và vào gian lao
Đất
nước như vì sao
Cứ
đi lên phía trước”
Đó chính là lòng tự hào, lạc quan, tin yêu của Thanh Hải đối
với đất nước, dân tộc. Những giọng thơ ấy rất giàu sức suy tưởng và làm say đắm
lòng người.
Từ cảm xúc của thiên nhiên, đất nước, mạch thơ đã chuyển một
cách tự nhiên sang bày tỏ suy ngẫm và tâm niệm của nhà thơ trước mùa xuân của đất
nước. Mùa xuân của thiên nhiên, đất nước thường gợi lên ở mỗi con người niềm
khát khao và hi vọng; với Thanh Hải cũng thế, đây chính là thời điểm mà ông
nhìn lại cuộc đời và bộc bạch tâm niệm thiết tha của một nhà cách mạng, một nhà
thơ đã gắn bó trọn đời với đất nước, quê hương với một khát vọng cân thành và
tha thiết:
“Ta
làm con chim hót,
Ta
làm một cành hoa.
Ta
nhập vào hoà ca,
Một
nốt trầm xao xuyến”
>> Xem video bài giảng trực tuyến về Mùa xuân nho nhỏ tại đây
Lời thơ như ngân lên thành lời ca. Nếu như đoạn đầu Thanh Hải
xưng tôi kín đáo và lặng lẽ thì đến đoạn này ông chuyển giọng xưng ta. Vì sao
có sự thay đổi như vậy? Ta ở đây là nhà thơ và cũng chính là tất cả mọi người.
Khát vọng của ông là được làm con chim hót, một cành hoa để hoà nhập vào “mùa
xuân lớn” của đất nước, góp một nốt trầm vào bản hoà ca bất tận của cuộc đời.
Hiến dâng “mùa xuân nho nhỏ” nghĩa là tất cả những gì tốt đẹp nhất, dù nhỏ bé của
mỗi người cho cuộc đời chung cho đất nước. Điều tâm niệm đó thật chân thành, giản
dị và tha thiết – xin được làm một nốt trầm trong bản hoà ca của cuộc đời nhưng
là “một nốt trầm xao xuyến”.
Điều tâm niệm của tác giả: “lặng lẽ dâng cho đời” chính là
khát vọng chung của mọi người, ở mọi lứa tuổi, chứ đâu phải của riêng ai. Thanh
Hải đã thể hiện hết mình vì lòng tin yêu cuộc sống và khiêm tốn hiến dâng cho đất
nước, cho cuộc đời, bởi vậy, xuất phát từ tiếng lòng thiết tha, nhỏ nhẹ, chân
thành của tác giả nên lời thơ dễ dàng được mọi người tiếp nhận và chia sẻ cho
nhau:
“Một
mùa xuân nho nhỏ
Lặng
lẽ dâng cho đời
Dù
là tuổi hai mươi
Dù
là khi tóc bạc”.
Đã gọi là cống hiến cho đời thì dù ở tuổi nào đi chăng nữa
cũng phải luôn biết cố gắng hết tâm trí để phục vụ và hiến dâng cho quê hương,
đất nước mến yêu của chính mình. Già - cống hiến tuổi già, trẻ - cống hiến sức
trẻ để không bao giờ thất vọng trước chính bản thân mình.
Thật cảm động và kính phục biết bao khi đọc những vần thơ như
lời tổng kết của cuộc đời. “Dù là tuổi hai mươi” khi mới tham gia kháng chiến
cho đến khi tóc bạc là thời điểm hiện thời vẫn lặng lẽ dâng hiến cho đời và bài
thơ này là một trong những bài thơ cuối cùng. “Một mùa xuân nho nhỏ” cuối cùng
của Thanh Hải dâng tặng cho đời trước lúc ông bước vào thế giới cực lạc, chuẩn
bị ra đi mãi mãi.
Kết thúc bài thơ bằng một âm điệu xứ Huế: điệu Nam ai, Nam
Bình mênh mang tha thiết, là lời ngợi ca đất nước, biểu hiện niềm tin yêu và gắn
bó sâu nặng của tác giả với quê hương, đất nước, một câu chân tình thắm thiết
“Mùa
xuân ta xin hát
Câu
Nam ai, Nam Bình
Nước
non ngàn dặm tình
Nước
non ngàn dặm mình
Nhịp
phách tiền đất Huế”
3. Đánh giá chung
Những lời tâm sự cuối cùng của người sắp mất luôn là những lời
thực sự, luôn chứa chan tình cảm, ước nguyện sâu lắng nhất… và bài thơ này cũng
chính là những điều đúc kết cả cuộc đời của ông. Ông đã giải bày, tâm tình những
điều sâu kín nhất trong lòng, và chính lúc đó Thanh Hải đã thả hồn vào thơ,
cùng chung một nhịp đập với thơ để ông và thơ luôn được cùng nhau, hiểu nhau và
giải bày cho nhau.
III. Kết bài
Tóm lại bài thơ đã sử dụng thể thơ năm chữ, mang âm hưởng dân
ca nhẹ nhàng tha thiết, giàu hình ảnh, nhạc điệu, cất trúc thơ chặt chẽ, giọng
điệu đã thể hiện đúng tâm trạng, cảm xúc của tác giả. Nét đặc sắc của bài thơ
là ở chỗ nó đề cập đến một vấn đề lớn và quan trọng “nhân sinh”, vấn đề ý nghĩa
cuộc sống của mỗi cá nhân được Thanh Hải thể hiện một cách chân thành, thiết
tha, bằng giọng văn nhỏ nhẹ như một lời tâm sự, gửi gắm của mình với cuộc đời.
Nhà thơ ước nguyện làm một “mùa xuân” nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống
tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường; là “một mùa xuân nho nhỏ” góp vào
“mùa xuân lớn” của đất nước của cuộc đời chung và bài thơ cũng có ý nghĩa hơn
khi Thanh Hải nói về “mùa xuân nho nhỏ” nhưng nói được tình cảm lớn, những xúc
động của chính tác giả và của cả chúng ta.
Xem thêm: Cảm nhận về bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
Nhận xét
Đăng nhận xét